استرس روانی در امداد گران
امدادگران در معرض واکنش های روانی (Psychological reaction) شدید ناشی از حوادث و سوانح هستند که می تواند عامل بروز اختلالات روانی در آنها شود. این اختلالات علاوه بر تاثیرات و پیامدهای منفی فردی بر فعالیت انها نیز تاثیرات نامطلوب دارد و در واقع آنها قربانیان پنهان بلایا وحوادث هستند و حتی خود نیز در حین امدادرسانی ممکن است قربانی شوند و نیاز به امدادرسانی پیدا نمایند.
استرس های امدادگران
به طور کلی استرس های امدادگران را می توان در سه دسته تقسیم بندی کرد:
1-استرس ناشی از حرفه امدادگری
2-استرس ناشی از برخورد با صحنه دلخراش حادثه
3-استرس ناشی از مسائل و مشکلات سازمانی
عواملی که باعث بروز و یا تشدید این استرس ها می شوند و یا به عبارتی منابع استرس در هر گروه به شرح زیر است:
-عدم شناخت، دانش و آمادگی کافی در حرفه امدادگری، سنگینی فشار کار، احساس مسئولیت شدید در برابر افراد بازمانده و نجات انها، فقدان و یا نقص در وسایل و تجهیزات کمک رسانی، عدم هماهنگی در امدادرسانی و دوری از خانواده از جمله علل ایجاد استرس ناشی از حرفه امدادگری می باشند.
-مشاهده مجروحان به خصوص اطفال، اطفال بی سرپرست، صدای شیون و ناله، مواجهه با اجساد و استشمام بوی بد آنها، خطر ریزش ساختمان ها و وجود شرایط نامناسب زندگی برای بازماندگان از جمله علل ایجاد استرس ناشی از برخورد با صحنه های دلخراش حادثه است.
از جمله عللی که باعث ایجاد استرس ناشی از مسائل و مشکلات سازمانی می شود، می توان فقدان یک برنامه ریزی صحیح و هماهنگ در امدادرسانی و رقابت و کشمکش درون و بین بخشی، عدم حمایت کافی، رقابت و کشمکش بر سر مدیریت را نام برد.
-آموزش تریاژ و نحوه برخورد با آسیب دیدگان و مجروحان
-آموزش کمک های اولیه در امداد
-آموزش بهداشت روانی در سوانح، این آموزش ها در دو جنبه مطرح شده است:
الف)آشنایی با بهداشت روانی بازماندگان بلایا و نحوه برخورد صحیح با آنها
ب)نحوه غلبه بر استرس شغلی در حرفه امدادگری
-تامین تجهیزات امداد قبل از بروز حادثه
-سازماندهی و هماهنگی لازم درون و برون بخشی در امر امدادرسانی قبل و حین وقوع حادثه
-حمایت بیشتر از طرف مدیران و مسئولین ذیربط
-افرادی که از نظر روانی، آمادگی و توان برخورد با صحنه های دلخراش و استرس زا را ندارند به عنوان امدادگر در صحنه حضور نداشته باشند.
-امدادگرانی که به منطقه اعزام می شوند، توان مقابله و مهار واکنش های خود را داشته باشند.
-پس از پایان ماموریت، جلسات خاصی برای بیان احساسات و و عقده گشایی برگزار شود تا امدادگران با بازگویی احساسات و عواطف منفی و به اشتراک گذاری این تجربیات و تاکید بر خاطرات شیرین و شجاعانه در امر امداد و نجات، اثرات منفی این تجربیات را به حداقل برسانند.
-امدادگران مورد تشویق و ترغیب قرار گیرند و از حمایت بیشتری برخوردار شوند.
-مسئولین پس از ارزیابی و بررسی نوع نیازهای امدادگران، امکانات لازم را در جهت امدادرسانی در اختیار آنها قرار دهند.
-قبل از وقوع حادثه، سازماندهی و هماهنگی لازم درون و برون بخشی در امر امدادرسانی انجام شده و وظایف و حدود مسئولیت ها مشخص شود.
-در مجموع شناخت منابع استرس امدادگران و حمایت های عاطفی-روانی و نیز ورفع نیازهای آنان و برنامه ریزی صحیح توسط مدیران و مسئولین ذیربط باعث ارتقاء کیفیت و کمیت امدادرسانی خواهد شد.
